🐻❄️ Stała Równowagi Reakcji Zadania Maturalne
Mechanizmy reakcji i równanie kinetyczne. Procesy równowagowe. 6 probówek. Równowaga chemiczna i stężeniowa stała równowagi. Obliczanie stężeniowej stałej równowagi 1. Obliczanie stężenia początkowego substratów. Obliczanie stężeniowej stałej równowagi 2. Obliczanie stężeń równowagowych substratów. Zadanie maturalne.
6) wykazuje się znajomością i rozumieniem pojęć: stan równowagi dynamicznej i stała równowagi; zapisuje wyrażenie na stałą równowagi podanej reakcji; 8) klasyfikuje substancje do kwas w lub zasad zgodnie z teorią Bronsteda– Lowry’ego; 9) interpretuje wartości stałej dysocjacji […]. III etap edukacyjny 6. Kwasy i zasady
Stopień dysocjacji dla słabych kwasów/zasad wynosi mniej niż 100%. 5. Stężenie związku, a jego stopień dysocjacji, czyli prawo rozcieńczeń Ostwalda. 1. Stopień dysocjacji = wydajność. Przerabiając stechiometrię natknęliśmy się na wydajność reakcji, która pokazywała nam, że nie każda reakcja przebiega zgodnie z naszym
Stała równowagi reakcji chemicznej i zależności z nią związane (w jakich warunkach jest większa, a w jakich mniejsza). Określenie budowy i narysowanie wzoru elektronowego na podstawie podanych informacji. Uzupełnienie informacji o pierwiastkach na podstawie wykresów lub podanych właściwości.
Stała dysocjacji jest tak naprawdę stałą równowagi reakcji dysocjacji, a jej wzór, tak jak w przypadku każdej stałej równowagi, jest ściśle związany z równaniem reakcji. Dla reakcji dysocjacji kwasu azotowego (III) HNO 2 + H 2 O ⇌ H 3 O + + NO 2−. będzie wyglądała następująco (nawiasy kwadratowe oznaczają stężenia molowe):
Analiza zadania Ruch łyżwiarza możemy podzielić na dwa etapy. W pierwszym, porusza się ruchem jednostajnie opóźnionym z prędkością początkową w górę jednej równi, a następnie ruchem jednostajnie przyspieszonym w dół drugiej równi. Aby przeanalizować drugi etap ruchu, musimy wyznaczyć prędkość łyżwiarza na górze równi.
Zadanie 1. Napisz równania reakcji eliminacji: wody z. Subskrybuj nasz kurs chemii online, aby uzyskać dostęp do tego i wielu innych zadań z rozwiązaniami! Wybierz kurs dla Ciebie. Zobacz zadania przykładowe w naszej bazie zadań. Pokaż rozwiązanie. Poprzednia probówka. Powiadom mnie o nowych komentarzach.
Stopień dysocjacji to stosunek liczby cząstek zdysocjowanych na jony (nz) do całkowitej liczby moli cząstek elektrolitu wprowadzonych do roztworu (nw). Obliczysz stopień dysocjacji posługując się wzorem: (wynik można pomnożyć razy 100%, aby uzyskać wartość stopnia dysocjacji w procentach). Stopień dysocjacji przyjmuje wartości
Wszelkie prawa autorskie do treści zawartych w serwisie chem24.pl należą do właściciela portalu. Treść strony i wszystkie elementy strony chem24.pl podlegają ochronie prawnej zawartej w przepisach o prawie autorskim.
Do momentu ustalenia stanu równowagi przereagowało 20 % substancji A. W tych warunkach stężeniowa stała równowagi opisanej reakcji jest równa 2,0. Oblicz, jaki procent liczby moli wyjściowej mieszaniny stanowiła substancja A.
Zadanie 2. W pewnym laboratorium są dostępne następujące związki : butan, cyklobutan, heptan, cyklopropan, but-1-en, etyn, Subskrybuj nasz kurs chemii online, aby uzyskać dostęp do tego i wielu innych zadań z rozwiązaniami! Wybierz kurs dla Ciebie. Zobacz zadania przykładowe w naszej bazie zadań. Pokaż rozwiązanie.
Równowaga chemiczna jest pojęciem opisującym stan, w którym szybkość reakcji w przeciwnych kierunkach jest równa. Można ją opisać równaniem chemicznym z uwzględnieniem stałej równowagi, która określa stosunek stężeń reagentów i produktów w stanie równowagi. Przykładami układów w równowadze chemicznej są reakcje kwasów i zasad, sole rozpuszczalne czy hydroliza soli.
A9f1Z. Rozwiązaniem równania \(3(2-3x)=x-4\) jest A.\( x=1 \) B.\( x=2 \) C.\( x=3 \) D.\( x=4 \) AKtóra z liczb jest rozwiązaniem równania \(2(x-1)+x=x-3(2-3x)\)? A.\( \frac{8}{11} \) B.\( -\frac{4}{11} \) C.\( \frac{4}{7} \) D.\( -1 \) CKtóra z liczb jest rozwiązaniem równania \(5x-7=0\cdot (x+11)-2\cdot (1-3x)\)? A.\( 5 \) B.\( -5 \) C.\( 6 \) D.\( -1 \) BRozwiązanie równania \(x(x+3)-49=x(x-4)\) należy do przedziału A.\( (-\infty ,3) \) B.\( (10,+\infty ) \) C.\( (-5,-1) \) D.\( (2,+\infty ) \) DRozwiązaniem równania \(\frac{3x-1}{7x+1}=\frac{2}{5}\) jest A.\( 1 \) B.\( \frac{7}{3} \) C.\( \frac{4}{7} \) D.\( 7 \) DRozwiązaniem równania \( \frac{x-3}{2-x}=\frac{1}{2} \) jest liczba: A.\(-\frac{4}{3} \) B.\(-\frac{3}{4} \) C.\(\frac{3}{8} \) D.\(\frac{8}{3} \) DRozwiąż równanie \(\frac{2-3x}{1-2x}=-\frac{1}{2}\).\(x=\frac{5}{8}\)Rozwiązaniem równania \(-2=\frac{x-1}{x+2}\) jest liczba A.\( -1 \) B.\( 1 \) C.\( 0 \) D.\( \frac{5}{3} \) ARozwiązaniem równania \( \frac{x-5}{7-x}=\frac{1}{3} \) jest liczba A.\(-11 \) B.\(\frac{11}{2} \) C.\(\frac{2}{11} \) D.\(11 \) BDane jest równanie \(3x+4y-5=0\). Z którym z poniższych równań tworzy ono układ sprzeczny? A.\( 6x+8y-10=0 \) B.\( 4x-3y+5=0 \) C.\( 9x+12y-10=0 \) D.\( 5x+4y-3=0 \) CRówność \(\frac{m}{5-\sqrt{5}}=\frac{5+\sqrt{5}}{5}\) zachodzi dla A.\( m=-5 \) B.\( m=1 \) C.\( m=4 \) D.\( m=5 \) CRozwiązaniem równania \(\frac{2x-4}{3-x}=\frac{4}{3}\) jest liczba A.\( x=0 \) B.\( x=\frac{12}{5} \) C.\( x=2 \) D.\( x=\frac{25}{11} \) B
biber Posty: 110 Rejestracja: 20 sty 2009, o 13:22 Zadania maturalne Witam, tak sobie pomyślałem, że nie każdy z nas chodzi na korki i nie ma możliwości rozpatrzyć z kimś osobiście zadań których sam nie może zrobić lub ma z nimi problemy. Tak więc pomyślałem że możemy zrobić tutaj taki podobny temat jak na dziale biologii. Ja robiąc Witowskiego natrafiłem dzisiaj na zadanie maturalne którego nie moge zrobić a na internecie też nie uzyskałem żadnej wskazówki. Oblicz maksymalną objętość SO2 jaka może być związana przez wodny roztwór 3moli NaOH w temp 25C i pod ciśnieniem p= 1013 hPa. Załóż że produktem jest sól obojętna R=83,14 Mi wyszło 73,37dm3 w Witowskim odpowiedź jest 36,68cm3 Jak ktoś zrobi niech zada kolejne Może sie rozkręci Zdrowia ar33k Posty: 538 Rejestracja: 29 gru 2009, o 12:45 Re: Zadania maturalne - pomoc Post autor: ar33k » 7 sty 2010, o 14:57 SO2 + 2NaOH Na2SO3 + H2O 1 mol SO2 - 2 mol NaOH x - 3 mol NaOH x=1,5 mol SO2 p=1013hPa, R= 83,14 (hPa*dm3)/(K*mol), n= 1,5 mol, T=298K, V=? pV=nRT //:p V=nRT/p V=(1,5*83,14*298)/1013 [pominąłem rachunek jednostek] = 36,69 dm3. Proszę bardzo. Moje zadanie: Podczas działania kwasu azotowego o średnim stężeniu wydziela się brunatny gaz, a w roztworze tworzy się sól trójwartościowego żelaza. Ułóż równanie i oblicz jaką objętość zajmie otrzymany gaz w warunkach normalnych. ar33k Posty: 538 Rejestracja: 29 gru 2009, o 12:45 Re: Zadania maturalne - pomoc Post autor: ar33k » 7 sty 2010, o 15:16 W poprzednim poście usunął mi się końcowy fragment. Powinno na końcu być W reakcji brało udział 0,25 mola żelaza" biber Posty: 110 Rejestracja: 20 sty 2009, o 13:22 Re: Zadania maturalne - pomoc Post autor: biber » 7 sty 2010, o 15:20 Dzięki wielkie, źle napisałem rekacje Fe + 6HNO3Fe(NO3)3 + 3NO2 + 3H2O mola Fe 3 x mola NO2 VNO2= x 22,4 = Chyba o to chodziło? 0,6g stopu żelaza z węglem spalono w strumieniu tlenu, w wyniku czego powstało CO. Jaki procent stanowi węgiel w tym stopie? biber Posty: 110 Rejestracja: 20 sty 2009, o 13:22 Re: Zadania maturalne - pomoc Post autor: biber » 7 sty 2010, o 15:30 Wieć produktem bedzię Na2SO4 i wodór ale wynik i tak sie nie zmieni Ostatnio zmieniony 7 sty 2010, o 15:31 przez biber, łącznie zmieniany 1 raz. Bree Posty: 130 Rejestracja: 1 paź 2009, o 10:44 Re: Zadania maturalne - pomoc Post autor: Bree » 7 sty 2010, o 15:57 to ja mam jedno zadanie z Maturalnie, że zdasz. Zmieszano kwas etanowy z alkoholem etylowym w ilościach stechiometrycznych i przeprowadzono reakcję. Stała równowagi wynosi oblicz wydajność reakcji. ułożyłam równanie estryfikacji,ale dalej nie wiem? i zakładając, że to reakcja przebiega 11 mogę obliczyć masę teoretyczną z równania, ale nie mam tej rzeczywistej. no i nie wiem po co mi stała. persil1991 Posty: 1673 Rejestracja: 22 maja 2008, o 22:21 Re: Zadania maturalne - pomoc Post autor: persil1991 » 7 sty 2010, o 16:30 co prawda nie obliczyłem tego sposobem chemicznym, ale bardziej matematycznym, to mimo wszystko wpiszę tutaj co mi wyszło może Ci się do czegoś przyda. piszemy wzór na stałą: K = [x]*[x] / [1-x]*[1-x] już tłumaczę skąd mi się to wzięło. Jeśli mamy wydajność np. 10% to oznacza, że powstanie nam z 1 mola substratów 0,1 mola produktów - to jest to nasze x. Jednocześnie oznacza to, że tyle (czyli 0,1) moli substratów ubyło - w tym przypadku byłoby to 0,9 i mielibyśmy wzór: K = [0,1]*[0,1] / [0,9]*[0,9] No ale wydajności nie znamy. Podstawiamy więc pod K wartość 2,25 i mamy równanie z jedną niewiadomą. Równanie jest trochę skomplikowane, pojawia się równanie kwadratowe plus wzór skróconego mnożenia. Ostatecznie otrzymujemy dwa wyniki: x1 = 3 x2 = 0,6 Odrzucamy ten pierwszy, ponieważ po podstawieniu do wzoru otrzymalibyśmy ujemną ilość substratu: 1 - x = ? 1 - 3 = -2 ŹLE! Pozostaje wartość 0,6, czyli W = 60% ar33k Posty: 538 Rejestracja: 29 gru 2009, o 12:45 Re: Zadania maturalne - pomoc Post autor: ar33k » 7 sty 2010, o 16:42 persil1991, pełny szacunek. Teraz jak na to patrze wydaję się łatwe, ale 10 minut temu, jak próbowałem to zrobić to hmm nie D vinnie Posty: 50 Rejestracja: 17 paź 2009, o 20:29 Re: Zadania maturalne Post autor: vinnie » 8 sty 2010, o 00:20 Dlaczego w jednym powyższych zadań, nie może wyjść nam sól Na2SO3 a akurat Na2SO4? Czy nie jest tak,że obie sole są obojętne? 1 Odpowiedzi 11583 Odsłony Ostatni post autor: oxyggenium 3 kwie 2014, o 20:22 5 Odpowiedzi 12067 Odsłony Ostatni post autor: Giardia Lamblia 25 kwie 2014, o 16:14 1 Odpowiedzi 4970 Odsłony Ostatni post autor: thegreentops 6 maja 2015, o 11:23 2 Odpowiedzi 1416 Odsłony Ostatni post autor: cordis 5 maja 2014, o 20:22 1 Odpowiedzi 6375 Odsłony Ostatni post autor: Penny+Lane 6 wrz 2019, o 17:40 Kto jest online Użytkownicy przeglądający to forum: Obecnie na forum nie ma żadnego zarejestrowanego użytkownika i 0 gości
W roku 2022 matura zostanie również przeprowadzona na podstawie wymagań egzaminacyjnych, a nie jak do roku 2020 na podstawie wymagań określonych w podstawie programowej. Spis treści III etap edukacyjny 1. Substancje i ich właściwości. 2. Wewnętrzna budowa materii. 3. Reakcje chemiczne. 4. Powietrze i inne gazy. 5. Woda i roztwory wodne. 6. Kwasy i zasady. 7. Sole. 8. Węgiel i jego związki z wodorem. 9. Pochodne węglowodorów. Substancje chemiczne o znaczeniu biologicznym. IV etap edukacyjny - poziom podstawowy 1. Materiały i tworzywa pochodzenia naturalnego. 2. Chemia środków czystości. 3. Chemia wspomaga nasze zdrowie. Chemia w kuchni. 4. Paliwa - obecnie i w przyszłości. 5. Chemia opakowań i odzieży. IV etap edukacyjny - poziom rozszerzony 1. Atomy, cząsteczki i stechiometria chemiczna. 2. Struktura atomu - jądro i elektrony. 3. Wiązania chemiczne. 4. Kinetyka i statyka chemiczna. 5. Roztwory i reakcje zachodzące w roztworach wodnych. 6. Reakcje utleniania i redukcji. 7. Metale. 8. Niemetale. 9. Węglowodory. 10. Hydroksylowe pochodne węglowodorów - alkohole i fenole. 11. Związki karbonylowe - aldehydy i ketony. 12. Kwasy karboksylowe. 13. Estry i tłuszcze. 14. Związki organiczne zawierające azot. ⇑III etap edukacyjny⇑1. Substancje i ich opisuje właściwości substancji będących głównymi składnikami stosowanych na co dzień produktów np. soli kamiennej, cukru, mąki, wody, miedzi, żelaza; wykonuje doświadczenia, w których bada właściwości wybranych substancji;2) przeprowadza obliczenia z wykorzystaniem pojęć: masa, gęstość i objętość;3) obserwuje mieszanie się substancji; opisuje ziarnistą budowę materii; tłumaczy, na czym polega zjawisko dyfuzji, rozpuszczania, mieszania, zmiany stanu skupienia;4) wyjaśnia różnice pomiędzy pierwiastkiem a związkiem chemicznym;5) klasyfikuje pierwiastki na metale i niemetale; odróżnia metale od niemetali na podstawie ich właściwości;6) opisuje cechy mieszanin jednorodnych i niejednorodnych;7) opisuje proste metody rozdziału mieszanin i wskazuje te różnice między właściwościami fizycznymi składników mieszaniny, które umożliwiają ich rozdzielenie; sporządza mieszaniny i rozdziela je na składniki (np. wody i piasku, wody i soli kamiennej, kredy i soli kamiennej, siarki i opiłków żelaza, wody i oleju jadalnego, wody i atramentu).⇑2. Wewnętrzna budowa odczytuje z układu okresowego podstawowe informacje o pierwiastkach (symbol, nazwę, liczbę atomową, masę atomową, rodzaj pierwiastka - metal lub niemetal);2) opisuje i charakteryzuje skład atomu (jądro: protony i neutrony, elektrony); definiuje elektrony walencyjne;3) ustala liczbę protonów, elektronów i neutronów w atomie danego pierwiastka, gdy dana jest liczba atomowa i masowa;4) wyjaśnia związek pomiędzy podobieństwem właściwości pierwiastków zapisanych w tej samej grupie układu okresowego a budową atomów i liczbą elektronów walencyjnych;5) definiuje pojęcie izotopu, wyjaśnia różnice w budowie atomów izotopów wodoru;6) opisuje, czym różni się atom od cząsteczki; interpretuje zapisy H2, 2H, 2H2 itp.;7) opisuje rolę elektronów walencyjnych w łączeniu się atomów;8) na przykładzie cząsteczek H2, Cl2, N2, CO2, H2O, HCl, NH3 opisuje powstawanie wiązań atomowych (kowalencyjnych); zapisuje wzory sumaryczne i strukturalne tych cząsteczek;9) ustala dla prostych związków dwupierwiastkowych, na przykładzie tlenków: nazwę na podstawie wzoru sumarycznego; wzór sumaryczny na podstawie nazwy.⇑3. Reakcje opisuje różnice w przebiegu zjawiska fizycznego i reakcji chemicznej; podaje przykłady zjawisk fizycznych i reakcji chemicznych zachodzących w otoczeniu człowieka; planuje i wykonuje doświadczenia ilustrujące zjawisko fizyczne i reakcję chemiczną;2) zapisuje odpowiednie równania; wskazuje substraty i produkty; dobiera współczynniki w równaniach reakcji chemicznych; obserwuje doświadczenia ilustrujące typy reakcji i formułuje wnioski;3) definiuje pojęcia: reakcje egzoenergetyczne (jako reakcje, którym towarzyszy wydzielanie się energii do otoczenia, np. procesy spalania) i reakcje endoenergetyczne (do przebiegu których energia musi być dostarczona, np. procesy rozkładu - pieczenie ciasta);4) oblicza masy cząsteczkowe prostych związków chemicznych; dokonuje prostych obliczeń związanych z zastosowaniem prawa stałości składu i prawa zachowania masy.⇑4. Powietrze i inne wykonuje lub obserwuje doświadczenie potwierdzające, że powietrze jest mieszaniną; opisuje skład i właściwości powietrza;2) opisuje właściwości fizyczne i chemiczne azotu, tlenu, wodoru, tlenku węgla(IV); planuje i wykonuje doświadczenia dotyczące badania właściwości wymienionych gazów;3) pisze równania reakcji otrzymywania: tlenu, wodoru i tlenku węgla(IV) (np. rozkład wody pod wpływem prądu elektrycznego, spalanie węgla);4) opisuje rdzewienie żelaza i proponuje sposoby zabezpieczania produktów zawierających w swoim składzie żelazo przed rdzewieniem;5) planuje i wykonuje doświadczenie pozwalające wykryć CO2 w powietrzu wydychanym z płuc.⇑5. Woda i roztwory bada zdolność do rozpuszczania się różnych substancji w wodzie;2) opisuje budowę cząsteczki wody; wyjaśnia, dlaczego woda dla jednych substancji jest rozpuszczalnikiem, a dla innych nie; podaje przykłady substancji, które rozpuszczają się w wodzie, tworząc roztwory właściwe; podaje przykłady substancji, które nie rozpuszczają się w wodzie, tworząc koloidy i zawiesiny;3) planuje i wykonuje doświadczenia wykazujące wpływ różnych czynników na szybkość rozpuszczania substancji stałych w wodzie;4) opisuje różnice pomiędzy roztworem rozcieńczonym, stężonym, nasyconym i nienasyconym;5) odczytuje rozpuszczalność substancji z wykresu jej rozpuszczalności; oblicza ilość substancji, którą można rozpuścić w określonej ilości wody w podanej temperaturze.⇑6. Kwasy i definiuje pojęcia: wodorotlenku, kwasu; rozróżnia pojęcia wodorotlenek i zasada; zapisuje wzory sumaryczne najprostszych wodorotlenków: NaOH, KOH, Ca(OH)2, Al(OH)3 i kwasów: HCl, H2SO4, H2SO3, HNO3, H2CO3, H3PO4, H2S;2) opisuje budowę wodorotlenków i kwasów;3) planuje i/lub wykonuje doświadczenia, w wyniku których można otrzymać wodorotlenek, kwas beztlenowy i tlenowy (np. NaOH, Ca(OH)2, Al(OH)3, HCl, H2SO3); zapisuje odpowiednie równania reakcji;4) opisuje właściwości i wynikające z nich zastosowania niektórych wodorotlenków i kwasów;5) wyjaśnia, na czym polega dysocjacja elektrolityczna zasad i kwasów; zapisuje równania dysocjacji elektrolitycznej zasad i kwasów; definiuje kwasy i zasady (zgodnie z teorią Arrheniusa);6) wskazuje na zastosowania wskaźników (fenoloftaleiny, wskaźnika uniwersalnego); rozróżnia doświadczalnie kwasy i zasady za pomocą wskaźników;7) wymienia rodzaje odczynu roztworu i przyczyny odczynu kwasowego, zasadowego i obojętnego.⇑7. wykonuje doświadczenie i wyjaśnia przebieg reakcji zobojętniania (np. HCl + NaOH);2) pisze wzory sumaryczne soli: chlorków, siarczanów(VI), azotanów(V), węglanów, fosforanów(V), siarczków; tworzy nazwy soli na podstawie wzorów i odwrotnie;3) pisze równania reakcji dysocjacji elektrolitycznej wybranych soli;4) pisze równania reakcji otrzymywania soli (reakcje: kwas + wodorotlenek metalu, kwas + tlenek metalu, kwas + metal, wodorotlenek metalu + tlenek niemetalu);5) wyjaśnia pojęcie reakcji strąceniowej; projektuje i wykonuje doświadczenie pozwalające otrzymywać sole w reakcjach strąceniowych, pisze odpowiednie równania reakcji w sposób cząsteczkowy i jonowy; na podstawie tabeli rozpuszczalności soli i wodorotlenków wnioskuje o wyniku reakcji strąceniowej.⇑8. Węgiel i jego związki z definiuje pojęcia: węglowodory nasycone i nienasycone;2) tworzy wzór ogólny szeregu homologicznego alkanów (na podstawie wzorów trzech kolejnych alkanów) i układa wzór sumaryczny alkanu o podanej liczbie atomów węgla; rysuje wzory strukturalne i półstrukturalne alkanów;3) obserwuje i opisuje właściwości fizyczne i chemiczne (reakcje spalania) alkanów na przykładzie metanu i etanu;4) wyjaśnia zależność pomiędzy długością łańcucha węglowego a stanem skupienia alkanu;5) podaje wzory ogólne szeregów homologicznych alkenów i alkinów; podaje zasady tworzenia nazw alkenów i alkinów w oparciu o nazwy alkanów;6) opisuje właściwości (spalanie, przyłączanie bromu i wodoru) oraz zastosowania etenu i etynu;7) projektuje doświadczenie pozwalające odróżnić węglowodory nasycone od nienasyconych.⇑9. Pochodne węglowodorów. Substancje chemiczne o znaczeniu tworzy nazwy prostych alkoholi i pisze ich wzory sumaryczne i strukturalne;2) bada właściwości etanolu; opisuje właściwości i zastosowania metanolu i etanolu; zapisuje równania reakcji spalania metanolu i etanolu; opisuje negatywne skutki działania alkoholu etylowego na organizm ludzki;3) zapisuje wzór sumaryczny i strukturalny glicerolu; bada i opisuje właściwości glicerolu; wymienia jego zastosowania;4) pisze wzory prostych kwasów karboksylowych i podaje ich nazwy zwyczajowe i systematyczne;5) bada i opisuje właściwości kwasu octowego (reakcja dysocjacji elektrolitycznej, reakcja z zasadami, metalami i tlenkami metali);6) wyjaśnia, na czym polega reakcja estryfikacji; zapisuje równania reakcji pomiędzy prostymi kwasami karboksylowymi i alkoholami jednowodorotlenowymi; tworzy nazwy estrów pochodzących od podanych nazw kwasów i alkoholi; planuje i wykonuje doświadczenie pozwalające otrzymać ester o podanej nazwie;7) podaje nazwy wyższych kwasów karboksylowych nasyconych (palmitynowy, stearynowy) i nienasyconych (oleinowy) i zapisuje ich wzory;8) opisuje właściwości długołańcuchowych kwasów karboksylowych; projektuje doświadczenie, które pozwoli odróżnić kwas oleinowy od palmitynowego lub stearynowego;9) klasyfikuje tłuszcze pod względem pochodzenia, stanu skupienia i charakteru chemicznego; opisuje właściwości fizyczne tłuszczów; projektuje doświadczenie pozwalające odróżnić tłuszcz nienasycony od nasyconego;10) opisuje budowę i właściwości fizyczne i chemiczne pochodnych węglowodorów zawierających azot na przykładzie amin (metyloaminy) i aminokwasów (glicyny);11) wymienia pierwiastki, których atomy wchodzą w skład cząsteczek białek; definiuje białka jako związki powstające z aminokwasów;12) bada zachowanie się białka pod wpływem ogrzewania, stężonego etanolu, kwasów i zasad, soli metali ciężkich (np. CuSO4) i soli kuchennej; opisuje różnice w przebiegu denaturacji i koagulacji białek; wylicza czynniki, które wywołują te procesy; wykrywa obecność białka w różnych produktach spożywczych;13) wymienia pierwiastki, których atomy wchodzą w skład cząsteczek cukrów; dokonuje podziału cukrów na proste i złożone;14) podaje wzór sumaryczny glukozy i fruktozy; bada i opisuje właściwości fizyczne glukozy; wskazuje na jej zastosowania;15) podaje wzór sumaryczny sacharozy; bada i opisuje właściwości fizyczne sacharozy; wskazuje na jej zastosowania; zapisuje równanie reakcji sacharozy z wodą (za pomocą wzorów sumarycznych);16) opisuje występowanie skrobi i celulozy w przyrodzie; wymienia różnice w ich właściwościach; opisuje znaczenie i zastosowania tych cukrów; wykrywa obecność skrobi w różnych produktach spożywczych.⇑IV etap edukacyjny - poziom podstawowy⇑1. Materiały i tworzywa pochodzenia opisuje rodzaje skał wapiennych (wapień, marmur, kreda), ich właściwości i zastosowania; projektuje wykrycie skał wapiennych wśród innych skał i minerałów; zapisuje równania reakcji;2) zapisuje wzory hydratów i soli bezwodnych (CaSO4, (CaSO4)2·H2O i CaSO4·2H2O); podaje ich nazwy; opisuje różnice we właściwościach hydratów i substancji bezwodnych; przewiduje zachowanie się hydratów podczas ogrzewania i weryfikuje swoje przewidywania poprzez doświadczenie; wymienia zastosowania skał gipsowych; wyjaśnia proces twardnienia zaprawy gipsowej (zapisuje odpowiednie równanie reakcji);3) wyjaśnia pojęcie alotropii pierwiastków; na podstawie znajomości budowy diamentu, grafitu i fullerenów tłumaczy ich właściwości i zastosowania.⇑2. Chemia środków wyjaśnia, na czym polega proces usuwania brudu, i bada wpływ twardości wody na powstawanie związków trudno rozpuszczalnych; zaznacza fragmenty hydrofobowe i hydrofilowe we wzorach cząsteczek substancji powierzchniowo czynnych;2) wskazuje na charakter chemiczny składników środków do mycia szkła, przetykania rur, czyszczenia metali i biżuterii w aspekcie zastosowań tych produktów; stosuje te środki z uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa;3) opisuje tworzenie się emulsji, ich zastosowania.⇑3. Chemia wspomaga nasze zdrowie. Chemia w tłumaczy, na czym mogą polegać i od czego zależeć lecznicze i toksyczne właściwości substancji chemicznych (dawka, rozpuszczalność w wodzie, rozdrobnienie, sposób przenikania do organizmu) aspiryny, nikotyny, alkoholu etylowego;2) opisuje procesy fermentacyjne zachodzące podczas wyrabiania ciasta i pieczenia chleba, produkcji wina, otrzymywania kwaśnego mleka, jogurtów, serów; zapisuje równania reakcji fermentacji alkoholowej i octowej;3) wyjaśnia przyczyny psucia się żywności i proponuje sposoby zapobiegania temu procesowi; przedstawia znaczenie i konsekwencje stosowania dodatków do żywności, w tym konserwantów.⇑4. Paliwa - obecnie i w podaje przykłady surowców naturalnych wykorzystywanych do uzyskiwania energii (bezpośrednio i po przetworzeniu);2) opisuje przebieg destylacji ropy naftowej i węgla kamiennego; wymienia nazwy produktów tych procesów i uzasadnia ich zastosowania;3) wyjaśnia pojęcie liczby oktanowej (LO) i podaje sposoby zwiększania LO benzyny; tłumaczy, na czym polega kraking oraz reforming, i uzasadnia konieczność prowadzenia tych procesów w przemyśle;4) analizuje wpływ różnorodnych sposobów uzyskiwania energii na stan środowiska przyrodniczego.⇑5. Chemia opakowań i klasyfikuje włókna na naturalne (białkowe i celulozowe), sztuczne i syntetyczne, wskazuje ich zastosowania; opisuje wady i zalety; uzasadnia potrzebę stosowania tych włókien.⇑IV etap edukacyjny - poziom rozszerzony⇑1. Atomy, cząsteczki i stechiometria stosuje pojęcie mola (w oparciu o liczbę Avogadra);2) odczytuje w układzie okresowym masy atomowe pierwiastków i na ich podstawie oblicza masę molową związków chemicznych (nieorganicznych i organicznych) o podanych wzorach (lub nazwach);3) oblicza masę atomową pierwiastka na podstawie jego składu izotopowego;4) ustala wzór empiryczny i rzeczywisty związku chemicznego (nieorganicznego i organicznego) na podstawie jego składu wyrażonego w % masowych i masy molowej;5) dokonuje interpretacji jakościowej i ilościowej równania reakcji w ujęciu molowym, masowym i objętościowym (dla gazów);6) wykonuje obliczenia z uwzględnieniem wydajności reakcji i mola dotyczące: mas substratów i produktów (stechiometria wzorów i równań chemicznych), objętości gazów w warunkach normalnych.⇑2. Struktura atomu - jądro i określa liczbę cząstek elementarnych w atomie oraz skład jądra atomowego, na podstawie zapisu AZE ;2) stosuje zasady rozmieszczania elektronów na orbitalach w atomach pierwiastków wieloelektronowych;3) zapisuje konfiguracje elektronowe atomów pierwiastków do Z=36 i jonów o podanym ładunku, uwzględniając rozmieszczenie elektronów na podpowłokach (zapisy konfiguracji: pełne, skrócone i schematy klatkowe);4) określa przynależność pierwiastków do bloków konfiguracyjnych: s, p i d układu okresowego (konfiguracje elektronów walencyjnych);5) wskazuje na związek pomiędzy budową atomu a położeniem pierwiastka w układzie okresowym.⇑3. Wiązania przedstawia sposób, w jaki atomy pierwiastków bloku s i p osiągają trwałe konfiguracje elektronowe (tworzenie jonów);2) stosuje pojęcie elektroujemności do określania (na podstawie różnicy elektroujemności i liczby elektronów walencyjnych atomów łączących się pierwiastków) rodzaju wiązania: jonowe, kowalencyjne (atomowe), kowalencyjne spolaryzowane (atomowe spolaryzowane), koordynacyjne;3) zapisuje wzory elektronowe typowych cząsteczek związków kowalencyjnych i jonów, z uwzględnieniem wiązań koordynacyjnych (np. wodoru, chloru, chlorowodoru, tlenku węgla(IV), amoniaku, metanu, etenu i etynu, NH4+, H3O+);4) rozpoznaje typ hybrydyzacji (sp, sp2, sp3) w prostych cząsteczkach związków nieorganicznych i organicznych;5) określa typ wiązania (σ i π) w prostych cząsteczkach;6) opisuje i przewiduje wpływ rodzaju wiązania (jonowe, kowalencyjne, wodorowe, metaliczne) na właściwości fizyczne substancji nieorganicznych i organicznych.⇑4. Kinetyka i statyka definiuje termin: szybkość reakcji (jako zmiana stężenia reagenta w czasie);2) szkicuje wykres zmian stężeń reagentów i szybkości reakcji w funkcji czasu;3) stosuje pojęcia: egzoenergetyczny, endoenergetyczny, energia aktywacji do opisu efektów energetycznych przemian;4) interpretuje zapis ∆H 0 do określenia efektu energetycznego reakcji;5) przewiduje wpływ: stężenia substratów, obecności katalizatora, stopnia rozdrobnienia substratów i temperatury na szybkość reakcji; planuje i przeprowadza odpowiednie doświadczenia;6) wykazuje się znajomością i rozumieniem pojęć: stan równowagi dynamicznej i stała równowagi; zapisuje wyrażenie na stałą równowagi podanej reakcji;7) stosuje regułę przekory do jakościowego określenia wpływu zmian temperatury, stężenia reagentów i ciśnienia na układ pozostający w stanie równowagi dynamicznej;8) klasyfikuje substancje do kwasów lub zasad zgodnie z teorią Bronsteda-Lowry’ego;9) interpretuje wartości stałej dysocjacji, pH, pKw;10) porównuje moc elektrolitów na podstawie wartości ich stałych dysocjacji.⇑5. Roztwory i reakcje zachodzące w roztworach wykonuje obliczenia związane z przygotowaniem, rozcieńczaniem i zatężaniem roztworów z zastosowaniem pojęć stężenie procentowe i molowe;2) planuje doświadczenie pozwalające otrzymać roztwór o zadanym stężeniu procentowym i molowym;3) stosuje termin stopień dysocjacji dla ilościowego opisu zjawiska dysocjacji elektrolitycznej;4) przewiduje odczyn roztworu po reakcji (np. tlenku wapnia z wodą, tlenku siarki(VI) z wodą, wodorotlenku sodu z kwasem solnym) substancji zmieszanych w ilościach stechiometrycznych i niestechiometrycznych;5) uzasadnia (ilustrując równaniami reakcji) przyczynę kwasowego odczynu roztworów kwasów, zasadowego odczynu wodnych roztworów niektórych wodorotlenków (zasad) oraz odczynu niektórych roztworów soli (hydroliza);6) podaje przykłady wskaźników pH (fenoloftaleina, oranż metylowy, wskaźnik uniwersalny) i omawia ich zastosowanie; bada odczyn roztworu;7) pisze równania reakcji: zobojętniania, wytrącania osadów i hydrolizy soli w formie cząsteczkowej i jonowej (pełnej i skróconej);8) projektuje i przeprowadza doświadczenia pozwalające otrzymać różnymi metodami kwasy, wodorotlenki i sole.⇑6. Reakcje utleniania i wykazuje się znajomością i rozumieniem pojęć: stopień utlenienia, utleniacz, reduktor, utlenianie, redukcja;2) oblicza stopnie utlenienia pierwiastków w jonie i cząsteczce związku nieorganicznego i organicznego;3) wskazuje utleniacz, reduktor, proces utleniania i redukcji w podanej reakcji redoks;4) przewiduje typowe stopnie utlenienia pierwiastków na podstawie konfiguracji elektronowej ich atomów;5) stosuje zasady bilansu elektronowego - dobiera współczynniki stechiometryczne w równaniach reakcji utleniania-redukcji (w formie cząsteczkowej i jonowej).⇑7. opisuje podstawowe właściwości fizyczne metali i wyjaśnia je w oparciu o znajomość natury wiązania metalicznego;2) pisze równania reakcji ilustrujące typowe właściwości chemiczne metali wobec: tlenu (Mg, Ca, Al, Zn), wody (Na, K, Mg, Ca), kwasów nieutleniających (Na, K, Ca, Mg, Al, Zn, Fe, Mn, Cr), rozcieńczonych i stężonych roztworów kwasów utleniających (Al, Cu, Ag);3) analizuje i porównuje właściwości fizyczne i chemiczne metali grup 1. i 2.;4) opisuje właściwości fizyczne i chemiczne glinu; wyjaśnia, na czym polega pasywacja glinu i tłumaczy znaczenie tego zjawiska w zastosowaniu glinu w technice; planuje i wykonuje doświadczenie, którego przebieg pozwoli wykazać, że wodorotlenek glinu wykazuje charakter amfoteryczny;5) przewiduje kierunek przebiegu reakcji metali z kwasami i z roztworami soli, na podstawie danych zawartych w szeregu napięciowym metali;6) projektuje i przeprowadza doświadczenie, którego wynik pozwoli porównać aktywność chemiczną metali, np. miedzi i cynku;7) przewiduje produkty redukcji związków manganu(VII) w zależności od środowiska, a także dichromianu(VI) potasu w środowisku kwasowym; bilansuje odpowiednie równania reakcji.⇑8. opisuje podobieństwa we właściwościach pierwiastków w grupach układu okresowego i zmienność właściwości w okresach - wskazuje położenie niemetali;2) pisze równania reakcji ilustrujących typowe właściwości chemiczne niemetali, w tym reakcje: tlenu z metalami (Mg, Ca, Al, Zn) i z niemetalami (C, S, H2, P), wodoru z niemetalami (Cl2, Br2, O2, N2, S), chloru, bromu i siarki z metalami (Na, K, Mg, Ca, Fe, Cu);3) planuje i opisuje doświadczenia, w wyniku których można otrzymać wodór (reakcja aktywnych metali z wodą i/lub niektórych metali z niektórymi kwasami);4) planuje i opisuje doświadczenie, którego przebieg wykaże, że np. brom jest pierwiastkiem bardziej aktywnym niż jod, a mniej aktywnym niż chlor;5) opisuje typowe właściwości chemiczne wodorków pierwiastków 17. grupy, w tym ich zachowanie wobec wody i zasad;6) projektuje i przeprowadza doświadczenia pozwalające otrzymać tlen w laboratorium (np. reakcja rozkładu H2O2 lub KMnO4); zapisuje odpowiednie równania reakcji;7) zapisuje równania reakcji otrzymywania tlenków pierwiastków o liczbach atomowych od 1 do 20 - bez Na i K oraz gazów szlachetnych (synteza pierwiastków z tlenem, rozkład soli, np. CaCO3) oraz rozkład wodorotlenków metali o liczbach atomowych 24, 25, 26, 29 i 30, np. Cu(OH)2;8) opisuje typowe właściwości chemiczne tlenków pierwiastków o liczbach atomowych od 1 do 20 oraz 24, 25,26, 29 i 30, w tym zachowanie wobec wody, kwasów i zasad (bez tlenku glinu); zapisuje odpowiednie równania reakcji;9) klasyfikuje tlenki ze względu na ich charakter chemiczny (kwasowy, zasadowy, amfoteryczny i obojętny); planuje i wykonuje doświadczenie, którego przebieg pozwoli wykazać charakter chemiczny tlenku;10) klasyfikuje poznane kwasy ze względu na ich skład (kwasy tlenowe i beztlenowe), moc i właściwości utleniające;11) opisuje typowe właściwości chemiczne kwasów, w tym zachowanie wobec metali, tlenków metali, wodorotlenków i soli kwasów o mniejszej mocy; planuje i przeprowadza odpowiednie doświadczenia (formułuje obserwacje i wnioski); ilustruje je równaniami reakcji.⇑9. rysuje wzory strukturalne i półstrukturalne węglowodorów; podaje nazwę węglowodoru (alkanu, alkenu i alkinu - do 10 atomów węgla w cząsteczce) zapisanego wzorem strukturalnym lub półstrukturalnym;2) ustala rzędowość atomów węgla w cząsteczce węglowodoru;3) posługuje się poprawną nomenklaturą węglowodorów (nasycone, nienasycone i aromatyczne) i ich fluorowcopochodnych; wykazuje się rozumieniem pojęć: szereg homologiczny, wzór ogólny, izomeria;4) rysuje wzory strukturalne i półstrukturalne izomerów konstytucyjnych, położenia podstawnika, izomerów optycznych węglowodorów i ich prostych fluorowcopochodnych o podanym wzorze sumarycznym; wśród podanych wzorów węglowodorów i ich pochodnych wskazuje izomery konstytucyjne; wyjaśnia zjawisko izomerii cis-trans; uzasadnia warunki wystąpienia izomerii cis-trans w cząsteczce związku o podanej nazwie lub o podanym wzorze strukturalnym (lub półstrukturalnym);5) określa tendencje zmian właściwości fizycznych (stanu skupienia, temperatury topnienia itp.) w szeregach homologicznych alkanów, alkenów i alkinów;6) opisuje właściwości chemiczne alkanów, na przykładzie następujących reakcji: spalanie, podstawianie (substytucja) atomu (lub atomów) wodoru przez atom (lub atomy) chloru albo bromu przy udziale światła (pisze odpowiednie równania reakcji);7) opisuje właściwości chemiczne alkenów, na przykładzie następujących reakcji: przyłączanie (addycja): H2, Cl2 i Br2, HCl, i HBr, H2O; przewiduje produkty reakcji przyłączenia cząsteczek niesymetrycznych do niesymetrycznych alkenów na podstawie reguły Markownikowa (produkty główne i uboczne); zachowanie wobec zakwaszonego roztworu manganianu(VII) potasu, polimeryzacja; pisze odpowiednie równania reakcji;8) planuje ciąg przemian pozwalających otrzymać np. eten z etanu (z udziałem fluorowcopochodnych węglowodorów); ilustruje je równaniami reakcji;9) opisuje właściwości chemiczne alkinów, na przykładzie etynu: przyłączenie: H2, Cl2 i Br2, HCl, i HBr, H2O, trimeryzacja; pisze odpowiednie równania reakcji;10) wyjaśnia na prostych przykładach mechanizmy reakcji substytucji, addycji, eliminacji; zapisuje odpowiednie równania reakcji;11) ustala wzór monomeru, z jakiego został otrzymany polimer o podanej strukturze;12) opisuje budowę cząsteczki benzenu, z uwzględnieniem delokalizacji elektronów; tłumaczy dlaczego benzen, w przeciwieństwie do alkenów, nie odbarwia wody bromowej ani zakwaszonego roztworu manganianu(VII) potasu;13) opisuje właściwości węglowodorów aromatycznych, na przykładzie reakcji benzenu i toluenu: spalanie, reakcje z Cl2 lub Br2 wobec katalizatora lub w obecności światła, nitrowanie; pisze odpowiednie równania reakcji;14) projektuje doświadczenia dowodzące różnice we właściwościach węglowodorów nasyconych, nienasyconych i aromatycznych; przewiduje obserwacje, formułuje wnioski i ilustruje je równaniami reakcji.⇑10. Hydroksylowe pochodne węglowodorów - alkohole i zalicza substancję do alkoholi lub fenoli (na podstawie budowy jej cząsteczki); wskazuje wzory alkoholi pierwszo-, drugo- i trzeciorzędowych;2) rysuje wzory strukturalne i półstrukturalne izomerów alkoholi mono- i polihydroksylowych o podanym wzorze sumarycznym (izomerów szkieletowych, położenia podstawnika); podaje ich nazwy systematyczne;3) opisuje właściwości chemiczne alkoholi, na przykładzie etanolu i innych prostych alkoholi w oparciu o reakcje: spalania wobec różnej ilości tlenu, reakcje z HCl i HBr, zachowanie wobec sodu, utlenienie do związków karbonylowych i ewentualnie do kwasów karboksylowych, odwodnienie do alkenów, reakcję z nieorganicznymi kwasami tlenowymi i kwasami karboksylowymi; zapisuje odpowiednie równania reakcji;4) porównuje właściwości fizyczne i chemiczne: etanolu i glicerolu; projektuje doświadczenie, którego przebieg pozwoli odróżnić alkohol monohydroksylowy od alkoholu polihydroksylowego; na podstawie obserwacji wyników doświadczenia klasyfikuje alkohol do mono- lub polihydroksylowych;5) dobiera współczynniki reakcji roztworu manganianu(VII) potasu (w środowisku kwasowym) z etanolem;6) opisuje reakcję benzenolu z: sodem i z wodorotlenkiem sodu; bromem, kwasem azotowym(V); zapisuje odpowiednie równania reakcji;7) opisuje różnice we właściwościach chemicznych alkoholi i fenoli; ilustruje je odpowiednimi równaniami reakcji.⇑11. Związki karbonylowe - aldehydy i wskazuje na różnice w strukturze aldehydów i ketonów (obecność grupy aldehydowej i ketonowej);2) rysuje wzory strukturalne i półstrukturalne izomerycznych aldehydów i ketonów o podanym wzorze sumarycznym; tworzy nazwy systematyczne prostych aldehydów i ketonów;3) planuje i przeprowadza doświadczenie, którego celem jest odróżnienie aldehydu od ketonu, np. etanalu od propanonu (z odczynnikiem Tollensa i Trommera).⇑12. Kwasy wskazuje grupę karboksylową i resztę kwasową we wzorach kwasów karboksylowych (alifatycznych i aromatycznych); rysuje wzory strukturalne i półstrukturalne izomerycznych kwasów karboksylowych o podanym wzorze sumarycznym;2) na podstawie obserwacji wyników doświadczenia (reakcja kwasu mrówkowego z manganianem(VII) potasu w obecności kwasu siarkowego(VI)) wnioskuje o
Spis treściZasady azotoweWybrane kwasy organiczneKod genetycznyPotencjał wody w komórce roślinnejRównanie Hardy’ego-Weinberga Wybrane aminokwasy białkoweRozpuszczalność soli i wodorotlenków w wodzie w temperaturze 25 °CStałe dysocjacji wybranych kwasów w roztworach wodnych w temperaturze 25 °CStałe dysocjacji wybranych zasad w roztworach wodnych w temperaturze 25 °CSzereg elektrochemiczny wybranych metaliUkład okresowy pierwiastkówKinematykaDynamikaSiła ciężkości, siła sprężystości i siła tarciaDrgania i faleOptykaTermodynamikaPole magnetyczneFizyka współczesnaElektrostatykaPrąd elektrycznyLogarytmyRównania kwadratowePrzedrostkiStałe i jednostki fizyczne i chemiczneWybrane zagadnienia z trygonometriiZasady azotoweWybrane kwasy organiczneKod genetycznyPotencjał wody w komórce roślinnejΨW = ΨS + ΨPΨW – potencjał wodyΨS – potencjał osmotycznyΨP – potencjał ciśnieniaRównanie Hardy’ego-WeinbergaRównanie Hardy’ego-Weinbergap + q = 1(p + q)2 = p2 + 2pq + q2 = 1gdzie:p – częstość allelu dominującego w populacji,q – częstość allelu recesywnego w aminokwasy białkowe Rozpuszczalność soli i wodorotlenków w wodzie w temperaturze 25 °CR – substancja rozpuszczalna; T – substancja trudno rozpuszczalna (strąca się ze stęż. roztworów); N – substancja nierozpuszczalna; — oznacza, że dana substancja albo rozkłada się w wodzie, albo nie została otrzymana Źródło: W. Mizerski, Tablice chemiczne, Warszawa 2004. Stałe dysocjacji wybranych kwasów w roztworach wodnych w temperaturze 25 °CŹródło: A. Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa 2010. J. Sawicka, A. Janich-Kilian, W. Cejner-Mania, G. Urbańczyk, Tablice chemiczne, Gdańsk 2001. * jeśli w tabeli nie zaznaczono inaczej Stałe dysocjacji wybranych zasad w roztworach wodnych w temperaturze 25 °CŹródło: A. Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa 2010. J. Sawicka, A. Janich-Kilian, W. Cejner-Mania, G. Urbańczyk, Tablice chemiczne, Gdańsk 2001. Źródło: A. Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa 2010. J. Sawicka, A. Janich-Kilian, W. Cejner-Mania, G. Urbańczyk, Tablice chemiczne, Gdańsk 2001. Układ okresowy pierwiastkówKinematykaDynamikaSiła ciężkości, siła sprężystości i siła tarciaDrgania i faleOptykaTermodynamikaPole magnetyczneFizyka współczesnaElektrostatykaPrąd elektrycznyLogarytmyLogarytmem log a c dodatniej liczby c przy podstawie a (a>0 i a≠1) nazywamy wykładnik b potęgi, do której należy podnieść podstawę a, aby otrzymać liczbę c:logac = b wtedy i tylko wtedy, gdy ab = clog x oraz lg x oznacza log10 xDla x>0, y>0 i a>0 i a≠1 prawdziwa jest równość:loga ( x ⋅ y ) = loga x + loga yWartości logarytmów dziesiętnych:Równania kwadratoweRównanie kwadratowe ax 2 + bx + c = 0, gdzie a≠0, ma rozwiązania rzeczywiste wtedy i tylko wtedy, gdy ∆ = b2 – 4ac ≥ te wyrażają się wzorami:PrzedrostkiStałe i jednostki fizyczne i chemiczneWybrane zagadnienia z trygonometriiWartości sinus i cosinus:Zależności:Wartości sinus, cosinus i tangens dla wybranych kątów:
Kategoria: Kinetyka chemiczna Napisane przez: Zadania dotyczą obliczeń związanych z równaniem kinetycznym. Polecam do nauki przed sprawdzianem, oraz przed maturą. Podstawowe wiadomości do zrozumienia tematu: Załóżmy, że mamy reakcję: A + 2 B = C + D Równanie kinetyczne przyjmuje wówczas postać: V = k * [A][B]² k – stała szybkości reakcji [A] – stężenie molowe substratu A [B] – stężenie molowe substratu B Jak obliczyć rząd reakcji: Rząd reakcji jest to suma wykładników potęg w równaniu kinetycznym. n = 1 + 2 = 3 rząd reakcji Zadanie 1 Dana jest reakcja: A + B = C + D Oblicz rząd reakcji. Odpowiedź Równanie kinetyczne przyjmuje postać: V = k * [A]¹[B]¹ = k * [A][B] Rząd reakcji jest to suma wykładników potęg w równaniu kinetycznym: n = 1 + 1 = 2 rząd reakcji Zadanie 2 Oblicz szybkość reakcji syntezy amoniaku: N₂ + 3 H₂ = 2 NH₃ wiedząc, że stężenie [N₂] wynosi 0,2 mol/dm3, oraz [H₂] wynosi 0,5 mol/dm3, a stała szybkości reakcji wynosi 1. Odpowiedź Równanie kinetyczne przyjmuje postać: V = k * [N₂]¹[H₂]³ = k * [N₂][H₂]³ Obliczamy szybkość reakcji: V = 1 * [0,2] * [0,5]³ = 0,025 mol/(dm3 * s) Zadanie 3 Szybkość reakcji syntezy jodowodoru w reaktorze o objętości 2 dm3 wynosi 0,024 mol/(dm3 * s). Do reakcji użyto 0,3 mola wodoru, oraz 0,32 mola jodu. Oblicz stałą szybkości reakcji. Odpowiedź Synteza jodowodoru: H₂ + I₂ = 2 HI Równanie kinetyczne przyjmuje postać: V = k * [H₂][I₂] Obliczamy stężenia molowe substratów: [math][H_{2}] = \frac{0,3}{2} = 0,15 \ mol/dm3 \newline [I_{2}] = \frac{0,32}{2} = 0,16 \ mol/dm3[/math] Obliczamy stałą szybkości reakcji na podstawie równania kinetycznego. 0,024 = k * 0,15 * 0,16 0,024 = k * 0,024 k = 1 Zadanie 4 W naczyniu o objętości 6 dm3 zachodzi reakcja chemiczna: 2 AB = A₂ + B₂ Oblicz liczbę moli substratu wprowadzonego do naczynia, wiedząc że stała szybkości reakcji wynosi 1, a szybkość reakcji wynosi 0,25 mol/(dm3 * s) Odpowiedź Równanie kinetyczne przyjmuje postać: V = k * [AB]² Obliczamy stężenie molowe substratu: 0,25 = 1 * x² x = 0,5 mol/dm3 Obliczamy liczbę moli: n = 0,5 * 6 = 3 mole AB Zadanie 5 W reaktorze o objętości 1 dm3 stężenie azotu wynosi 0,6 mol/dm3, stężenie wodoru wynosi 1,5 mol/dm3, oraz stała szybkości reakcji wynosi 1. Oblicz szybkość reakcji syntezy amoniaku w momencie, gdy przereagowało 60% azotu. Odpowiedź Synteza amoniaku: N₂ + 3 H₂ = 2 NH₃ Równanie kinetyczne przyjmuje postać: V = k * [N₂][H₂]³ Obliczamy ile moli azotu bierze udział w reakcji: 60% = 0,6 0,6 * 0,6 = 0,36 moli azotu bierze udział w reakcji [N₂] = 0,6 – 0,36 = 0,24 mol/dm3 Z reakcji wynika, że 1 mol azotu reaguje z 3 molami wodoru, zatem przereaguje 3 * 0,36 = 1,08 mola wodoru [H₂] = 1,5 – 1,08 = 0,42 mol/dm3 Obliczamy szybkość reakcji: V = 1 * [0,24][0,42]³ = 0,0178 mol/(dm3 * s) UWAGA! Objętość reaktora wynosi 1 dm3, zatem zgodnie ze wzorem na stężenie molowe liczba moli wynosi tyle samo, co stężenie. Zadanie 6 Przeprowadzono reakcję chemiczną: … A + … B = C + D Ustal i wpisz do równania reakcji współczynniki stechiometryczne wiedząc, że stała szybkości reakcji wynosi 1. Odpowiedź Równanie kinetyczne przyjmuje postać: [math]V = k * [A]^{\alpha}[B]^{\beta}[/math] Naszym zadaniem jest obliczenie α oraz β. Wybierzmy takie stężenia, które się skrócą i pozostanie jedna niewiadoma: [math]\frac{4x}{x} = \frac{1 * 0,2^{\alpha} * 0,1^{\beta}}{1 * 0,1^{\alpha} * 0,1^{\beta}} \newline 4 = 2^{\alpha} \newline \alpha = 2 \newline \frac{2x}{x} = \frac{1 * 0,1^{\alpha} * 0,2^{\beta}}{1 * 0,1^{\alpha} * 0,1^{\beta}} \newline 2 = 2^{\beta} \newline \beta = 1[/math] Równanie kinetyczne przyjmuje postać: V = k * [A]²[B] Reakcja chemiczna: 2 A + B = C + D Zadanie 7 Dana jest reakcja: 2 A + B = C + D Oblicz jak zmieni się szybkość reakcji, gdy stężenia substratów wzrosną dwukrotnie. Odpowiedź Równanie kinetyczne przyjmuje postać: V₁ = k * [A]²[B] Po zmianie stężenia substratów: V₂ = k * [2 * A]² * [2 * B] V₂ = 8 * k * [A]²[B] V₂ = 8V₁ Szybkość reakcji wzrośnie 8-krotnie. Zadanie 8 Dana jest reakcja: A + 2 B = C + D Oblicz jak zmieni się szybkość reakcji, gdy ciśnienie substratów zmaleje 3-krotnie. Odpowiedź Równanie kinetyczne przyjmuje postać: V₁ = k * [A][B]² Ciśnienie jest wprost proporcjonalne do stężenia, zatem gdy rośnie ciśnienie – rośnie również stężenie. Po zmianie ciśnienia substratów: [math]V_{2} = k * [\frac{1}{3} * A] * [\frac{1}{3} * B]^{2} \newline V_{2} = \frac{1}{27} * k * [A][B]^{2} \newline V_{2} = \frac{1}{27} V_{1}[/math] Szybkość reakcji zmaleje 27-krotnie. Zadanie 9 Dana jest reakcja syntezy amoniaku: N₂ + 3 H₂ = 2 NH₃ Oblicz jak zmieni się szybkość reakcji, gdy objętość substratów zmaleje 2-krotnie. Odpowiedź Równanie kinetyczne przyjmuje postać: V₁ = k * [N₂][H₂]³ Objętość jest odwrotnie proporcjonalna do stężenia, zatem gdy rośnie objętość – maleje stężenie. Po zmianie objętości substratów: V₂ = k * [2 * N₂] * [2 * H₂]³ V₂ = 16 * k * [N₂][H₂]³ V₂ = 16V₁ Szybkość reakcji wzrośnie 16-krotnie. Zbiór zadań maturalnych:kinetyka chemiczna zadaniaszybkosc reakcji zadaniakinetyka zadania
stała równowagi reakcji zadania maturalne
